Toczące się kamienie edukacji leśnej

wiktor 12/21/2015 03:55:00 PM 1 Comment Edit

Tegoroczna, dwudziesta już, konferencja Współczesne Zagadnienia Edukacji Leśnej Społeczeństwa wskazała najważniejsze wydarzenia – kamienie milowe – edukacji leśnej w ciągu ostatnich dwóch dekad.

W konferencji wzięło udział prawie 200 osób zajmujących się edukacją leśną na uczelniach wyższych, w Lasach Państwowych, parkach narodowych oraz organizacjach pozarządowych.

Znaczenie edukacji leśnej stale wzrasta. Nie chodzi tylko i wyłącznie o to, że wzrasta zapotrzebowanie na taki sposób nauczania i doświadczania przyrody przez społeczeństwo. Chodzi także o wzrost znaczenia edukacji leśnej w instytucjach, które się nią zajmują. Lasy Państwowe, parki narodowe, organizacje pozarządowe widzą potrzebę prowadzenia edukacji leśnej, jako integralną część swojej statutowej działalności.

Dlatego na pewno warto inwestować w rozwój edukacji leśnej. Pytanie tylko co oznacza ten „rozwój”? Czy chodzi o inwestowanie i rozbudowę infrastruktury, czy może rozwijanie kompetencji i jakości edukacji? Kto, jak i dla kogo powinien ją prowadzić? Jakich metod używać i z jakimi partnerami należy współpracować? To tylko część pytań które pojawiają się w głowach osób zaangażowanych w edukację leśną.

Na szczęście już nikt nie zadaje pytania czy leśnicy powinni się edukacją leśną zajmować, bo po dwudziestu latach doświadczeń mamy już taką pewność!

Referatem otwierającym konferencję było wystąpienie profesora Piotra Paschalisa-Jakubowicza z SGGW, dotyczące potrzeby innowacyjności w edukacji. Co prawda Pan Profesor mówił głównie o szkolnictwie wyższym, to jego słowa można było także odnieść do całej sytuacji w edukacji leśnej. Burzanie pewnego zastanego porządku i spokoju, poszukiwania nowych rozwiązań i wychodzenie ze sztywnego gorsetu norm i procedur może być sposobem na innowacyjność. Innowacyjność z kolei pozwala na dalszy rozwój, samorealizację oraz lepszy dostęp do rynku pracy.

Miło było posłuchać Tadeusza Chrzanowskiego z RDLP w Toruniu, który w swoim wystąpieniu przeprowadził nas od wczesnych lat ’90, kiedy pojawiały się pierwsze ośrodki edukacyjne, poprzez swobodny rozkwit inicjatyw edukacyjnych w kolejnej dekadzie, aż do czasów stworzenia przez Zespół Zadaniowy zasad ujętych w znanym nam świetnie zarządzeniu 57 DGLP z 2003 roku. Dzięki temu wystąpieniu możliwe było spojrzenie wstecz i dostrzeżenie ogromu pracy, którego dokonały Lasy Państwowe w zakresie edukacji leśnej społeczeństwa.

Wsłuchując się w referaty Barbary Czołnik z OKL w Gołuchowie i profesora Andrzeja Grzywacza z SGGW, leśnicy rwali włosy z głowy słysząc jakie farmazony na temat lasów i leśników możemy znaleźć w podręcznikach szkolnych! Przykładów było wiele – od zupełnie fantazyjnego wymieniania jodły i modrzewia jako gatunków chronionych po twarde stwierdzenia, że polskie lasy zajmują niewielką powierzchnię i stale ich ubywa. Jak walczyć z taką „wiedzą podręcznikową”? Czy jest to rola Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Środowiska, autorów podręczników.... czy może Lasy Państwowe powinny dotrzeć z aktualnymi informacjami do wydawców i lobbować za poprawnością danych w podręcznikach?

Kolejnym inspirującym wystąpieniem był referat Grażyny Głuch z IBLu. Temat placów zabaw nigdy mnie nie pociągał, bo byłem przekonany, że las sam w sobie jest wystarczająco atrakcyjny dla dzieciaków, ale to co pokazała Grażyna bardzo mnie zafascynowało. Przykłady z wielu miejsc w Europie, które były bardziej placami budowy niż placami zabaw. Oparte na zasadzie samodzielnego projektowania i twórczego budowania przez dzieciaki z drewnianych elementów place zabaw są realizacją marzeń i pragnień każdego dziecka. Lubię odkrywać na nowo rzeczy właściwie oczywiste – przecież moi chłopcy najwięcej czasu również spędzają w swojej „bazie” pod tarasem, zrobionej własnoręcznie z pozostałości desek i cegieł z budowy połączonych razem błotnistą maltą*[malta -zaprawa murarska po śląsku].

Ciekawą informacją, szczególnie dla naszych czytelników, którzy już jakiś czas temu kończyli zielone uczelnie, jest fakt, że edukacja leśna stała się przedmiotem na studiach leśnych. Bardzo inspirująco o wielkim zaangażowaniu swoich studentów i wykładowców na krakowskiej uczelni mówiła Magda Frączek. Anna Wierzbicka natomiast przybliżyła nam trudy i sukcesy związane z prowadzeniem kursu na UP w Poznaniu.

Bardzo istotnym dla wszystkich edukatorów z Lasów Państwowych był referat Anny Pikus - naczelniczki Wydziału Edukacji i Udostępniania Lasu DGLP. Pani Naczelnik omówiła opracowany przez zespół specjalistów „Profil kompetencyjny edukatora leśnego” – czyli zbiór informacji i wytycznych dotyczących osób zajmujących się edukacją w LP. Co tam znajdziemy? Opis predyspozycji do roli edukatora leśnego, ścieżkę rozwoju oraz profil kompetencyjny (jaki powinien być i co powinien umieć edukator leśny). Jest to bardzo dobre opracowanie, które pomoże zarówno samym edukatorom, jak również nadleśniczym, którzy będą ich zatrudniać.

Niestety nie mogę tutaj omówić wszystkich referatów, które były wygłoszone na konferencji, ale ich opisy można znaleźć na stronie internetowej CEPL w Rogowie. Wspomnę jedynie, że podczas mojego referatu przybliżyłem opracowaną przez unijną grupę Forest Communicators Network wspólną, europejską strategię edukacji leśnej. Nakłaniałem także słuchaczy do zaangażowania w edukację dla zrównoważonego rozwoju i kształtowanie świadomych postaw wśród uczestników zajęć edukacyjnych.

Bardzo mocną i charakterystyczną dla rogowskiej konferencji stroną jest dyskusja, której nie zabrakło i w tym roku. Uczestnicy poświęcili nawet czas przerwy i długo debatowali nad związkiem edukacji leśnej z edukacją formalną, dochodząc do wniosku, że realizacja podstawy programowej powinna być zapewniona przez szkoły a nie przez leśników.

„Mięsem” konferencji w Rogowie są warsztaty praktyczne. W tym roku mieliśmy możliwość uczestniczyć w pięciu, bardzo różnorodnych zajęciach.

Jak komunikować się i prowadzić zajęcia dla osób z niepełnosprawnościami pokazywał nam Krzysztof Wostal z Instytutu Edukacji i Rozwoju Alfa Prim, który sam jest osobą niewidzącą i prawie niesłyszącą, więc bardzo wiarygodną.

Razem z Grażyną Głuch mieliśmy możliwość odkrywania piękna kamieni, a nawet zmieniania ich surowego oblicza na bardziej dostępne, kolorowe obrazki.

Niezwykle nowoczesne technologie czyli wirtualne ścieżki i punkty edukacyjne można było poznać podczas warsztatu „Leśne latarnie”. Najnowsze technologie m.in. „internet rzeczy” wchodzą powoli również do lasu... chociaż wielu z nas wolałoby las bez zasięgu sieci i bez smartfonów.

Doskonałe zajęcia przeprowadziła dla nas Małgorzata Karwowska, dzięki której poznaliśmy nowe metody radzenia sobie z grupą.

Natomiast na warsztatach przygotowanych w ramach projektu dla rodzin „Zostań przyjacielem parku narodowego” dowiedzieliśmy się jak świetnie można zaangażować całe rodziny w mądre poznawanie przyrody połączone ze świetną zabawą. Ten warsztat przygotowała Magda Frączak wraz z Tatrzańskim i Magurskim Parkiem Narodowym.

Konferencja w Rogowie pokazała po raz kolejny jak niezwykle mocną stroną jest dobra współpraca wielu instytucji – ośrodków akademickich, Lasów Państwowych, parków narodowych i organizacji pozarządowych.

Dla mnie osobiście bardzo ważne było docenienie stworzenia Stowarzyszenia Edukatorów Leśnych jako jednego z ważnych punktów na osi czasu edukacji leśnej.

Motywem konferencji stały się „Kamienie milowe”. Była to więc okazja do wręczenia symbolicznych statuetek ze skamieniałego drewna osobom szczególnie zasłużonym dla edukacji leśnej w minionym okresie.

W imieniu dziekana Wydziału Leśnego SGGW, dyrektora generalnego LP oraz dyrektora LZD w Rogowie, wyróżnieni zostali:

Barbara Czołnik, Ilona Mrowińska, Tadeusz Chrzanowski, Wiktor Naturski, Anna Pikus, Witold Ciechanowicz, Rafał Śniegocki, Zbigniew Kamiński, Sławomir Trzaskowki, Małgorzata Błyskun

Krzysztof Będkowski, Małgorzata Falencka-Jabłońska, Grażyna Głuch, Magdalena Frączek, Heronim Olenderek, Marek Sławski, Andrzej Grzywacz, Anna Wierzbicka, Kinga Borowska, Dariusz Anderwald

Dziewięć osób z dwudziestu wyróżnionych to członkinie i członkowie SEL!

Za kamienie milowe w edukacji leśnej zostały uznane:

Powstanie pierwszych ośrodków edukacji leśnej oraz regionalnych centrów edukacyjnych (Rogów, Gołuchów, Jeziory Wysokie, Łódź, Olsztyn, Sękocin Stary, Warszawa) na początku lat 90. XX w.
Powołanie leśnych kompleksów promocyjnych (LKP) w 1994 r. i formalne przypisanie edukacji Służbie Leśnej Lasów Państwowych.
Utworzenie nowego kierunku studiów na polskich uczelniach wyższych - ochrony środowiska.
Żywiołowy rozwój edukacji nieformalnej w nadleśnictwach, parkach narodowych i krajobrazowych w latach 1995-2003. Budowa leśnej infrastruktury edukacyjnej (np. ścieżki).
Opracowanie przez Zespół Zadaniowy i wdrożenie zasad prowadzenia edukacji leśnej społeczeństwa w LP m.in. jednolitych Programów edukacji leśnej w każdym nadleśnictwie w myśl Zarządzenia nr 57 dyrektora generalnego LP z 2003 roku.
Działalność wydawnicza LP, parków i NGO – pierwsze krajowe pakiety scenariuszy zajęć i warsztaty z metod aktywizujących w środowisku nauczycielskim.
Wprowadzenie do programu studiów leśnych przedmiotu edukacja przyrodniczo-leśna.
Wykorzystanie nowoczesnych technologii, w tym social media i stron internetowych.
Wdrażanie udogodnień i infrastruktury przystosowanej dla osób niepełnosprawnych.
Powstanie Stowarzyszenia Edukatorów Leśnych promującego wychowanie poprzez edukację w duchu zrównoważonego rozwoju.
Powstanie Klubu Biegających Leśników promującego aktywne udostępnianie lasu poprzez aktywność fizyczną.
Cykliczne doszkalanie osób zajmujących się edukacją p-l / ee poprzez uczestnictwo w warsztatach i konferencjach (WZELS, WESEL, WLEL).
Utworzenie studiów podyplomowych z zakresu edukacji leśnej na UR w Krakowie.
Powstanie Wydziału Edukacji i Udostępniania Lasu w DGLP.

Wiktor Naturski

zdjęcia : Krzysztof Tomasiak i Wiktor Naturski

Toczące się kamienie edukacji leśnej

Share this:

CONVERSATION

1 komentarze :