Toczące się kamienie edukacji leśnej
Tegoroczna, dwudziesta już, konferencja Współczesne Zagadnienia Edukacji Leśnej Społeczeństwa wskazała najważniejsze wydarzenia – kamienie milowe – edukacji leśnej w ciągu ostatnich dwóch dekad.
W konferencji
wzięło udział prawie 200 osób zajmujących się edukacją leśną na uczelniach
wyższych, w Lasach Państwowych, parkach narodowych oraz organizacjach
pozarządowych.
Znaczenie edukacji leśnej stale wzrasta. Nie chodzi tylko i
wyłącznie o to, że wzrasta zapotrzebowanie na taki sposób nauczania i
doświadczania przyrody przez społeczeństwo. Chodzi także o wzrost znaczenia
edukacji leśnej w instytucjach, które się nią zajmują. Lasy Państwowe, parki
narodowe, organizacje pozarządowe widzą potrzebę prowadzenia edukacji leśnej,
jako integralną część swojej statutowej działalności.
Dlatego na pewno warto inwestować w rozwój edukacji leśnej.
Pytanie tylko co oznacza ten „rozwój”? Czy chodzi o inwestowanie i rozbudowę
infrastruktury, czy może rozwijanie kompetencji i jakości edukacji? Kto, jak i
dla kogo powinien ją prowadzić? Jakich metod używać i z jakimi partnerami
należy współpracować? To tylko część pytań które pojawiają się w głowach osób
zaangażowanych w edukację leśną.
Na szczęście już nikt nie zadaje pytania czy
leśnicy powinni się edukacją leśną zajmować, bo po dwudziestu latach
doświadczeń mamy już taką pewność!
Referatem otwierającym konferencję było wystąpienie profesora
Piotra Paschalisa-Jakubowicza z SGGW, dotyczące potrzeby innowacyjności w
edukacji. Co prawda Pan Profesor mówił głównie o szkolnictwie wyższym, to jego
słowa można było także odnieść do całej sytuacji w edukacji leśnej. Burzanie
pewnego zastanego porządku i spokoju, poszukiwania nowych rozwiązań i wychodzenie
ze sztywnego gorsetu norm i procedur może być sposobem na innowacyjność.
Innowacyjność z kolei pozwala na dalszy rozwój, samorealizację oraz lepszy
dostęp do rynku pracy.
Miło było posłuchać Tadeusza Chrzanowskiego z RDLP w Toruniu,
który w swoim wystąpieniu przeprowadził nas od wczesnych lat ’90, kiedy
pojawiały się pierwsze ośrodki edukacyjne, poprzez swobodny rozkwit inicjatyw
edukacyjnych w kolejnej dekadzie, aż do czasów stworzenia przez Zespół
Zadaniowy zasad ujętych w znanym nam świetnie zarządzeniu 57 DGLP z 2003 roku. Dzięki
temu wystąpieniu możliwe było spojrzenie wstecz i dostrzeżenie ogromu pracy,
którego dokonały Lasy Państwowe w zakresie edukacji leśnej społeczeństwa.
Wsłuchując się w referaty Barbary Czołnik z OKL w Gołuchowie
i profesora Andrzeja Grzywacza z SGGW, leśnicy rwali włosy z głowy słysząc
jakie farmazony na temat lasów i leśników możemy znaleźć w podręcznikach
szkolnych! Przykładów było wiele – od zupełnie fantazyjnego wymieniania jodły i
modrzewia jako gatunków chronionych po twarde stwierdzenia, że polskie lasy
zajmują niewielką powierzchnię i stale ich ubywa. Jak walczyć z taką „wiedzą
podręcznikową”? Czy jest to rola Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa
Środowiska, autorów podręczników.... czy może Lasy Państwowe powinny dotrzeć z
aktualnymi informacjami do wydawców i lobbować za poprawnością danych w
podręcznikach?
Kolejnym inspirującym wystąpieniem był referat Grażyny Głuch
z IBLu. Temat placów zabaw nigdy mnie nie pociągał, bo byłem przekonany, że las
sam w sobie jest wystarczająco atrakcyjny dla dzieciaków, ale to co pokazała
Grażyna bardzo mnie zafascynowało. Przykłady z wielu miejsc w Europie, które
były bardziej placami budowy niż placami zabaw. Oparte na zasadzie
samodzielnego projektowania i twórczego budowania przez dzieciaki z drewnianych
elementów place zabaw są realizacją marzeń i pragnień każdego dziecka. Lubię
odkrywać na nowo rzeczy właściwie oczywiste – przecież moi chłopcy najwięcej
czasu również spędzają w swojej „bazie” pod tarasem, zrobionej własnoręcznie z
pozostałości desek i cegieł z budowy połączonych razem błotnistą maltą*[malta -zaprawa murarska po śląsku].
Ciekawą informacją, szczególnie dla naszych czytelników,
którzy już jakiś czas temu kończyli zielone uczelnie, jest fakt, że edukacja
leśna stała się przedmiotem na studiach leśnych. Bardzo inspirująco o wielkim
zaangażowaniu swoich studentów i wykładowców na krakowskiej uczelni mówiła
Magda Frączek. Anna Wierzbicka natomiast przybliżyła nam trudy i sukcesy
związane z prowadzeniem kursu na UP w Poznaniu.
Bardzo istotnym dla wszystkich edukatorów z Lasów
Państwowych był referat Anny Pikus - naczelniczki Wydziału Edukacji i
Udostępniania Lasu DGLP. Pani Naczelnik omówiła opracowany przez zespół
specjalistów „Profil kompetencyjny edukatora leśnego” – czyli zbiór informacji i
wytycznych dotyczących osób zajmujących się edukacją w LP. Co tam znajdziemy?
Opis predyspozycji do roli edukatora leśnego, ścieżkę rozwoju oraz profil
kompetencyjny (jaki powinien być i co powinien umieć edukator leśny). Jest to
bardzo dobre opracowanie, które pomoże zarówno samym edukatorom, jak również nadleśniczym, którzy będą ich
zatrudniać.
Niestety nie mogę tutaj omówić wszystkich referatów, które
były wygłoszone na konferencji, ale ich opisy można znaleźć na stronie
internetowej CEPL w Rogowie. Wspomnę jedynie, że podczas mojego referatu
przybliżyłem opracowaną przez unijną grupę Forest Communicators Network wspólną,
europejską strategię edukacji leśnej. Nakłaniałem także słuchaczy do
zaangażowania w edukację dla zrównoważonego rozwoju i kształtowanie świadomych
postaw wśród uczestników zajęć edukacyjnych.
Bardzo mocną i charakterystyczną dla rogowskiej konferencji
stroną jest dyskusja, której nie zabrakło i w tym roku. Uczestnicy poświęcili nawet
czas przerwy i długo debatowali nad związkiem edukacji leśnej z edukacją
formalną, dochodząc do wniosku, że realizacja podstawy programowej powinna być
zapewniona przez szkoły a nie przez leśników.
„Mięsem” konferencji w Rogowie są warsztaty praktyczne. W
tym roku mieliśmy możliwość uczestniczyć w pięciu, bardzo różnorodnych
zajęciach.
Jak komunikować się i prowadzić zajęcia dla osób z
niepełnosprawnościami pokazywał nam Krzysztof Wostal z Instytutu Edukacji i
Rozwoju Alfa Prim, który sam jest osobą niewidzącą i prawie niesłyszącą, więc
bardzo wiarygodną.
Razem z Grażyną Głuch mieliśmy możliwość odkrywania piękna
kamieni, a nawet zmieniania ich surowego oblicza na bardziej dostępne, kolorowe
obrazki.
Niezwykle nowoczesne technologie czyli wirtualne ścieżki i
punkty edukacyjne można było poznać podczas warsztatu „Leśne latarnie”.
Najnowsze technologie m.in. „internet rzeczy” wchodzą powoli również do
lasu... chociaż wielu z nas wolałoby las
bez zasięgu sieci i bez smartfonów.
Doskonałe zajęcia przeprowadziła dla nas Małgorzata
Karwowska, dzięki której poznaliśmy nowe metody radzenia sobie z grupą.
Natomiast na warsztatach przygotowanych w ramach projektu dla rodzin „Zostań
przyjacielem parku narodowego” dowiedzieliśmy się jak świetnie można zaangażować
całe rodziny w mądre poznawanie przyrody połączone ze świetną zabawą. Ten
warsztat przygotowała Magda Frączak wraz z Tatrzańskim i Magurskim Parkiem
Narodowym.
Konferencja w Rogowie pokazała po raz kolejny jak niezwykle
mocną stroną jest dobra współpraca wielu instytucji – ośrodków akademickich,
Lasów Państwowych, parków narodowych i organizacji pozarządowych.
Dla mnie
osobiście bardzo ważne było docenienie stworzenia Stowarzyszenia Edukatorów
Leśnych jako jednego z ważnych punktów na osi czasu edukacji leśnej.
Motywem konferencji stały się „Kamienie milowe”. Była to
więc okazja do wręczenia symbolicznych statuetek ze skamieniałego drewna osobom
szczególnie zasłużonym dla edukacji leśnej w minionym okresie.
W imieniu
dziekana Wydziału Leśnego SGGW, dyrektora generalnego LP oraz dyrektora LZD w
Rogowie, wyróżnieni zostali:
Barbara Czołnik, Ilona Mrowińska, Tadeusz Chrzanowski,
Wiktor Naturski, Anna Pikus, Witold Ciechanowicz, Rafał Śniegocki, Zbigniew
Kamiński, Sławomir Trzaskowki, Małgorzata Błyskun
Krzysztof Będkowski, Małgorzata Falencka-Jabłońska, Grażyna
Głuch, Magdalena Frączek, Heronim Olenderek, Marek Sławski, Andrzej Grzywacz,
Anna Wierzbicka, Kinga Borowska, Dariusz Anderwald
Dziewięć osób z dwudziestu wyróżnionych to członkinie i członkowie SEL!
Za kamienie milowe w
edukacji leśnej zostały uznane:
- Powstanie pierwszych ośrodków edukacji leśnej oraz regionalnych centrów edukacyjnych (Rogów, Gołuchów, Jeziory Wysokie, Łódź, Olsztyn, Sękocin Stary, Warszawa) na początku lat 90. XX w.
- Powołanie leśnych kompleksów promocyjnych (LKP) w 1994 r. i formalne przypisanie edukacji Służbie Leśnej Lasów Państwowych.
- Utworzenie nowego kierunku studiów na polskich uczelniach wyższych - ochrony środowiska.
- Żywiołowy rozwój edukacji nieformalnej w nadleśnictwach, parkach narodowych i krajobrazowych w latach 1995-2003. Budowa leśnej infrastruktury edukacyjnej (np. ścieżki).
- Opracowanie przez Zespół Zadaniowy i wdrożenie zasad prowadzenia edukacji leśnej społeczeństwa w LP m.in. jednolitych Programów edukacji leśnej w każdym nadleśnictwie w myśl Zarządzenia nr 57 dyrektora generalnego LP z 2003 roku.
- Działalność wydawnicza LP, parków i NGO – pierwsze krajowe pakiety scenariuszy zajęć i warsztaty z metod aktywizujących w środowisku nauczycielskim.
- Wprowadzenie do programu studiów leśnych przedmiotu edukacja przyrodniczo-leśna.
- Wykorzystanie nowoczesnych technologii, w tym social media i stron internetowych.
- Wdrażanie udogodnień i infrastruktury przystosowanej dla osób niepełnosprawnych.
- Powstanie Stowarzyszenia Edukatorów Leśnych promującego wychowanie poprzez edukację w duchu zrównoważonego rozwoju.
- Powstanie Klubu Biegających Leśników promującego aktywne udostępnianie lasu poprzez aktywność fizyczną.
- Cykliczne doszkalanie osób zajmujących się edukacją p-l / ee poprzez uczestnictwo w warsztatach i konferencjach (WZELS, WESEL, WLEL).
- Utworzenie studiów podyplomowych z zakresu edukacji leśnej na UR w Krakowie.
- Powstanie Wydziału Edukacji i Udostępniania Lasu w DGLP.
Wiktor Naturski
zdjęcia : Krzysztof Tomasiak i Wiktor Naturski
0 komentarze :
Prześlij komentarz